Rozpoznawanie nieprawdziwych informacji

Rodzaje fake newsów

Fake newsy – wpisy, wiadomości, całe kanały informacyjne, w których przekazywane dane okazują się nieprawdziwe lub przeinaczone. Celowo wprowadzają w błąd, szokują i budzą kontrowersje. Granica między zwyczajną pomyłką pisarską czy przejęzyczeniem, a fake newsem staje się coraz bardziej niejasna.

Całkowita nieprawda – podawane informacje są sfabrykowane, sprzeczne, nieprawdziwe.

Prawda jest sporna – fakty przedstawione są selektywnie bądź w odpowiednim kontekście, skutkiem czego odbiorca jest wprowadzony w błąd.

Manipulacja cytatem – wypowiedź jest umieszczona w odpowiednim kontekście, tudzież usunięte zostaną zdania lub ich fragmenty, co powoduje zmianę sensu wypowiedzi, a w konsekwencji wspiera określoną tezę.

Podstawowym źródłem fake newsów są media społecznościowe i Internet. Powodem powstawania fake newsów jest: tabloidyzacja mediów, potrzeba posiadania informacji, brak czasu na ich zweryfikowanie. Oprócz tego jest to brak kompetencji twórców tekstów, chęć osiągnięcia celów politycznych, a także manipulowanie opinią publiczną. Fake news zazwyczaj opisuje konkretne wydarzenie, które jest kontrowersyjne lub polityczne . 

Sprawdzaj informacje, które przeglądasz

1. Zanalizuj stronę – czy wygląda ona na wiarygodną, czy jest profesjonalnie przygotowana, czy autorzy są znani, czy znane są źródła finansowania strony. Warto sprawdzić na jakiej domenie istnieje strona – czy adres jest nietypowy, domena nie pochodzi z egzotycznych krajów.
    
2. Zweryfikuj źródła, na które powołuje się autor artykułu. 
    
3. Sprawdź strukturę artykułu. Czy jest napisany w emocjonalnym tonie? Czy oddzielono fakty od opinii? Czy nagłówek jest spójny z resztą artykułu?  Artykuły godne zaufania są utrzymane w spokojnym tonie.
    
4. Porównaj artykuł z inną wiarygodną stroną internetową. Sprawdź w jakim świetle ta informacja została przedstawiona w innym źródle, czy uwzględnione zostały różne opinie. Warto przejrzeć informacje uzyskane z innych wyszukiwarek, a także ze stron internetowych, które zajmują się daną tematyką. Istotnym źródłem mogą być serwisy gazet, a także publikacje naukowe dostępne w otwartym dostępie, w bazach artykułów naukowych uniwersytetów.
    
5. Zbadaj w jaki sposób zostali przedstawieni bohaterowie artykułu. Czy przedstawiono ich różne opinie? Czy tekst nie powiela stereotypów i uproszczeń?